Klasyfikacja rolek

Podejść do podziału sprzętu wrotkarskiego może być wiele. Przyjąłem zasadę, że klasyfikujemy tylko ten sprzęt który jest produkowany seryjne i komercyjne. Takie podejście umożliwia uniknięcie bałaganu, bo w chwili obecnej możliwości modyfikacji są nieograniczone. 

• speed/race (szybkie) - rolki typowo wyczynowe przeznaczone do wyścigów jazdy szybkiej zarówno na torze jak i na ulicy. Główną charakteryzującą je cechą są niskie buty bez wysokiej cholewki (cuff'a). Najczęściej wykonane z termoformowalnych laminatów węglowych, szklanych lub mieszanych. Szyny rolek szybkich są stosunkowo długie dla zapewnienia stabilności. W jeździe szybkiej stosuje się podwozia trzy lub czterokołowe o dużej średnicy kół: począwszy od 90mm do maksymalnie 125mm. 

• semirace - rolki z butami przejściowymi pomiędzy fitness, a rolkami szybkimi. Zrezygnowano tu z wykorzystywanego w rolkach fitness dołączanego cuff'a, natomiast cięcie buta jest znacząco wyższe niż w rolkach szybkich. Stosowane szyny są identyczne jak w zestawach typowo speed'owych choć z uwagi na mniejszą sztywność buta nie poleca się używania kompletów z kołami o największych średnicach. 

• fitness - bardzo szeroka kategoria rolek. Cechą wspólną wszystkich jest miękki, wygodny, przewiewny but pozwalający na długą jazdę bez zmęczenia stóp. Użycie stosunkowo długich szyn poprawia stabilność, jednak ogranicza zwrotność dlatego też wszystkie rolki fitness służą do jazdy prosto przed siebie. Czysto rekreacyjnie czy też w celu spalenia zbędnych kalorii. Kategorię tę można dodatkowo podzielić na trzy podkategorie w zależności od wielkości kół i sztywności konstrukcji. Oczywiście czym większe koła tym sztywniejszy powinien być szkielet. Należy też dostosować wielkość kół do poziomu zaawansowania rolkarz

• rekreacyjne - czterokołowe, koła max. 84mm, dość miękka konstrukcja, prawie zawsze z hamulcem. Odpowiednie dla początkujących lub jeżdżących sporadycznie, głównie do przodu i po płaskich nawierzchniach. 

• fitness - trzy lub czterokołowe. W przypadku trzykołowych max. średnica kół 125mm, w przypadku czterokołowych 100mm. Niektóre konstrukcje fitness mają możliwość wymiany podwozia inne nie, w zależności od modelu, 50/50. Polecane dla osób już nieźle jeżdżących, traktujących wrotkarstwo np. jako substytut biegania. Dla spalenia zbędnych kalorii czy w celach towarzyskich.               
• marathon - sprzęt dla osób zaawansowanych technicznie, jeżdżących szybko i długie dystanse ale niekoniecznie zainteresowanych współzawodnictwem sportowym. Konstrukcja szkieletu często wykorzystuje włókna węglowe w celu zapewnienia odpowiedniej sztywności i lekkości, a podwozie niejednokrotnie jest identyczne jak w rolkach szybkich. W przeciwieństwie do dwóch poprzednich odmian w tym najwyższym segmencie rolek fitness zazwyczaj mamy możliwość zmiany szyny zgodnie z własnymi upodobania ustandaryzowane mocowanie LSM lub Trinity. Z uwagi na anatomię, to jednak ciągle rolka fitness z wysoką cholewką, cuff'em, górną klamrą i miękką wyściółką wewnątrz buta. Nastawiona na wygodę, a nie optymalizowana pod kątem osiągania najlepszych wyników. 

• freestyle / slalom - rolki freestyle'owe trochę przypominają sprzęt fitness jednak tylko z wyglądu. But najczęściej jest bezlinerowy (nie ma możliwości wyjęcia buta wewnętrznego), oparty o kompozytową skorupę (w wyższych modelach z włókien węglowych) wypełnioną sztywną pianką która ma za zadanie jak najciaśniej przylegać do stopy zapewniając niezbędną w slalomie kontrolę. Rolki slalomowe posiadają cuff i dwa zapięcia: górne oraz 45⁰, plus czasami dodatkowego rzepa w okolicy palców. Główną cechą podwozia slalomowego jest jego długość, która musi być jak najmniejsza w celu zapewnienia największej zwrotności. Stosuje się tu szyny o długości 243mm i krótsze. Najczęściej czterokołowe (koła o średnicy 80mm i mniejszej) często w ustawieniu prerocker, czyli z podniesionym przednim i tylnym kołem, popularny banan. Niemiecki producent Powerslide promuje też rozwiązania trzykołowe na kołach 90mm, a nawet większych dla sprzętu wykorzystywanego w speedslalomie. 

• freeride (FR) / urban - but oparty na plastikowej skorupie i cuff'ie co czyni go bardzo odpornym na uderzenia, obtarcia itp. a jednocześnie zapewnia potrzebną sztywność. Za zapewnienie komfortu stopie odpowiada wyjmowany but wewnętrzny (liner) pod którym może znajdować się dodatkowo shock absorber. Sprzęt urban jest najbardziej uniwersalny ze wszystkich rolek tym bardziej, że może występować w bardzo różnych konfiguracjach jeśli chodzi o podwozie. Najczęstsza opcja, to szyna o długości 243mm z kołami 4x80mm. Jeśli komuś zależy na większych szybkościach może wybrać rolki freeride 3x100 lub nawet 3x125mm. Osoby zainteresowane slalomem mogą z powodzeniem stawiać swoje pierwsze kroki na rolkach urban zmieniając skrajne koła na mniejsze (banan). Rolki te świetnie nadają się również na początek przygody z wrotkarstwem, trzeba jedynie pamiętać że zazwyczaj producenci nie dołączają do zestawu hamulca.

• powerblading - to swoisty mariaż urbanu i aggressive. Buty w rolkach do powerblade'ingu to typowe konstrukcje agresywne z soulpate'm, mocowaniem szyny na UFS (bez podniesionej pięty), do tego dokładamy szyny specjalnie stworzone do tego rodzaju jazdy najczęściej kompozytowe lub z kompozytowymi plate'ami,  z mocowaniem UFS i konfiguracją kół znaną raczej z rolek urban. Obracamy się w średnicach 72-80mm, choć bywają też rozwiązania 3x100. Dzięki takim zabiegom otrzymujemy sprzęt który poradzi sobie ze slidami, grindami, skokami czy zjazdem po schodach, a przy okazji dzięki większym kołom pozwoli poruszać się w miarę komfortowo na dłuższych dystansach niż tylko dojazd do najbliższej przeszkody.

• aggressive -  jeśli wybierasz się na skatepark rolki agresywne są właśnie dla Ciebie. Twardy but ... zaraz, zaraz ale przecież na zdjęciu poniżej widać buta ze skóry? Tak..., ale pod skórą kryje się skorupa. Zatem, twardy but chroni i trzyma stopę rolkarza, a cuff stabilizuje staw skokowy. Materiałem z którego te elementy są wykonane może być i najczęściej jest plastik ale zdarzają się również kompozyty węglowe lub aramidowo-węglowe. Między szyną a butem jest półka zwana soulplate'm, a na jej środku najczęściej jest lekkie wycięcie (groove). Szyna mocowana jest w standardzie UFS i prawie zawsze wykonana z kompozytu. Dlaczego plastik skoro potrzebna jest duża wytrzymałość? Po pierwsze dlatego, że ma zdecydowanie lepszy poślizg w kontakcie z murkami i rurkami podczas slide'ów, po drugie lepiej amortyzuje przy lądowaniu po skokach, a po trzecie dobry plastik wcale nie jest mniej wytrzymały niż aluminium. Po środku szyny podobnie jak na soulpate jest wcięcie tzw. H-block. W szynie jest miejsce ma dwa lub cztery koła w zależności od modelu i upodobań ridera. A koła mogą być bardzo różne. Z zasady są małe i mają profil płaski aby utrzymać środek ciężkości jak najbliżej gruntu i zwiększyć stabilność. Kół wewnętrznych może nie być wcale lub mogą być mniejsze. twardsze i/lub nie łożyskowne. Chodzi o ta aby nie blokowały się na przeszkodach podczas slide'u .

• dziecięce - postanowiłem umieścić rolki dziecięce jako osobną kategorię, choć na dobrą sprawę każdy z omówionych tu rodzajów występuje w rozmiarach dziecięcych. Jednak w niektórych kategoriach rolek producenci stworzyli konstrukcje umożliwiające zmianę rozmiaru dzięki systemowi rozsuwania buta. To oszczędza portfele rodziców gdy dzieciom dynamicznie zmienia się rozmiar stopy. Do tej pory spotkałem się z rozsuwanymi butami praktycznie we wszystkich typach rolek wyłączając rolki figurowe. Te oparte są na butach do jazdy figurowej na łyżwach, a to wyklucza regulację.

• SUV (terenowe) - rolki terenowe. Ich but to najczęściej konstrukcja zapożyczona z rolek FR choć zdarzają się też idące bardziej w stronę fitnessowych lub slalomowych. Elementem który wyróżnia je spośród innych jest podwozie z nietypowymi jak dla rolek, dwoma lub trzema pompowanymi kołami (125-150mm) w odróżnieniu od nordic, SUV'y mają znacznie krótsze szyny oscylujące w okolicach 30-33cm (12"-13") co umożliwia jazdę zbliżoną do tej na zwykłych rolkach.

• nordic (XC) - bardziej nartorolki niż rolki. Buty podobnie jak w konstrukcjach SUV, są to zapożyczenia z urban, slalomu rzadziej fitness. Najważniejszą sprawą jest tu szyna, długa szyna 50-58cm (20-23") wyposażona w tylko dwa, pompowane koła o średnicy w zależności od modelu 125-200mm. Jeżdżąc na nordicach najczęściej trzeba wspomagać się kijami, a technika przypomina bardziej narciarstwo biegowe stylem dowolnym niż wrotkarstwo.

• figure (figurowe) - rolki figurowe, to odpowiednik łyżew figurowych. Buty do wrotkarstwa i łyżwiarstwa figurowego są takie same. Oznacza to że możemy kupić dowolny but łyżwiarski i przykręcić do niego odpowiednią szynę. Szyny figurowe w chwili obecnej na rynek wypuszczają dwaj główni producenci: PIC (szyny czterokołowe z "kulką" imitującą ząbki) oraz Snow White (szyny trzykołowe z ToeStopem - przypominającym ten znany z wrotek tradycyjnych). Obydwie konstrukcje mają koła ustawione w delikatny łuk symulujący krzywiznę płozy łyżwiarskiej

• hockey (hokejowe) - rolki hokejowe, może to być but do hokeja na lodzie z przynitowaną szyną rolkarską. Coraz częściej jednak spotyka się też konstrukcje wyspecjalizowane, rolkarskie. Jednak i w tym przypadku buty są bardzo podobne do tych znanych z lodowisk. Szyny najczęściej mają konfigurację HiLo z kołami 2x80 (tylne) i 2 x76 (przednie). Zdarzają się też szyny trzykołowe np. Reign czy nawet takie z niezależnie zawieszonymi kołami jaką zaprezentował kiedyś Sprungs. Oddzielna kategoria, to rolki bramkarskie i tu też znajdziemy odpowiednik łyżew bramkarskich, z długą szyną i pięcioma małymi kołami lub czterema ustawionymi w szynie w różnych "dziwnych" konfiguracjach.

• downhill (zjazdowe) - rolki zjazdowe przede wszystkim muszą zapewniać dużą stabilność w osi strzałkowej (tył-przód) dlatego głównym ich atrybutem są długie pięcio, a nawet sześciokołowe szyny. Aby zachować środek ciężkości optymalnie blisko ziemi stosuje się najczęściej koła 84 do 90mm. Buty to zazwyczaj konstrukcje FR lub dla zapewnienia jeszcze większej kontroli buty slalomowe.

Zapewne można by wyodrębnić jeszcze kilka kategorii, tak na szybko do głowy przychodzi mi np. rolka inline alpine. Jest to jednak dyscyplina bardzo niszowa i na chwilę obecną nie ma, albo nie znam żadnych specjalistycznych produkcji dedykowanych pod nią. Sprzęt na którym jeżdżą zawodnicy, to składaki z elementów zapożyczonych z innych wrotkarskich segmentów. Całkiem możliwe że czegoś nie widziałem lub jakieś nowe miksy pojawią się z najbliższym czasie. Zapewne za kilka lat ów podział trzeba będzie uaktualnić.